Zachodnia stonka kukurydziana Diabrotica virgifera virgifera

Należy wraz z północną stonką kukurydzianą (Diabrotica barberi) do najważniejszych szkodników w USA, które powodują straty wartości 1 mld dolarów rocznie. Gwałtowne rozprzestrzenianie w kierunku Meksyku, USA i Kanady zaobserwowano na początku lat 90-tych a w Europie pierwsze owady znaleziono w okolocach lotniska w Belgradzie. Prawdopodobnie przywędrowała do Europy samolotem z USA. Szkodnik ten rozprzestrzenia się w Europie i występuje już w krajach byłej Jugosławii, na Węgrzech, w Rumunii i Chorwacji oraz Bośni i Hercegowinie. Dzięki dużej płodności i możliwości lotu chrząszczy szkodnik ten gwałtownie się rozprzestrzenia w kierunku północnym. Szacuje się, że rocznie jego zasięg przesuwa się w kierunku północnym o ok. 60 km.W roku 1992 obserwowano go w Jugosławii na pow. 0,06 km2 a w roku 1997 już na pow. 100.000 km2. Z Jugosławii szkodnik ten rozprzestrzenia się w kierunku północnym, wschodnim i zachodnim. Jednocześnie stwierdza się zwiększenie zagęszczenia populacji tego szkodnika. W 1997 roku na początku sierpnia na kilku obserwowanych obszarach stwierdzono dziesięciokrotne przekroczenie progu szkodliwości w USA (5 chrząszczy/dzień/pułapka). Stwierdzono także w 1992 roku jego obecność na pow. 0,5 ha a w 1996 na pow. 10.787 ha. Stwierdzono, że 90% szkód powstaje na plantacjach kukurydzy uprawianej w monokulturze. Na Węgrzech także stwierdzono jego szybkie rozprzestrzenianie od roku 1995 kiedy to przekroczył granicę południowych Węgier. W rok później notowano go już na obszarze o szerokości 210 km i głębokości 40 km. W 1997 roku przypuszczalnie przesunął się w kierunku północnym na odległość 60-80 km. Główne kierunki rozprzestrzeniania to pół.zach (Austria) i pół.wsch. (Ukraina). W 1997 roku zaobserwowano pierwsze larwy w przygranicznych rejonach Rumunii. Zarejestrowano pierwsze szkody lecz bez strat ekonomicznych. W Chorwacji w 1996 roku szkodnik wcisnął się do kraju na odległość 100km a w następnym roku na 50 km w kierunku zachodnim (Słowenia i Włochy). W północnej i wschodniej Bośni i Hercegowinie również zaobserwowano jego szybkie rozprzestrzenianie. W Rumunii w 1996 roku zaobserwowano pojedyńcze osobniki dorosłe a w 1997 złapano ok. 10.600 osobników. Rozprzestrzenia się tu w kierunku wschodnim. Ze względu na duże znaczenie zachodniej stonki kukurydzianej dla uprawy kukurydzy w Europie w ostatnich latach FAO (Food Agriculture Organization of United Nations) EPPO (European and Mediteranean Plant Protection Organization) i IWGO (International Working Group of Ostrinia and other maize pest) ustaliły coroczne spotkania, które znalazły poparcie szczególnie w krajach Europy południowej.

Drutowce

Drutowce: larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych, (Elateridae) barwy przeważnie żółtej lub żółtorudej z ciemną głową i trzema parami odnóży na trzech pierwszych segmentach ciała, długości od 15-25 mm. Rozwój larw zachodzi w glebie i trwa w zależności od gatunku od 2 do 6 lat.

Na Węgrzech także stwierdzono jego szybkie rozprzestrzenianie od roku 1995 kiedy to przekroczył granicę południowych Węgier. W rok później notowano go już na obszarze o szerokości 210 km i głębokości 40 km. W 1997 roku przypuszczalnie przesunął się w kierunku północnym na odległość 60-80 km. Główne kierunki rozprzestrzeniania to pół.zach (Austria) i pół.wsch. (Ukraina). W 1997 roku zaobserwowano pierwsze larwy w przygranicznych rejonach Rumunii. Zarejestrowano pierwsze szkody lecz bez strat ekonomicznych. W Chorwacji w 1996 roku szkodnik wcisnął się do kraju na odległość 100km a w następnym roku na 50 km w kierunku zachodnim (Słowenia i Włochy). W północnej i wschodniej Bośni i Hercegowinie również zaobserwowano jego szybkie rozprzestrzenianie. W Rumunii w 1996 roku zaobserwowano pojedyńcze osobniki dorosłe a w 1997 złapano ok. 10.600 osobników. Rozprzestrzenia się tu w kierunku wschodnim. Ze względu na duże znaczenie zachodniej stonki kukurydzianej dla uprawy kukurydzy w Europie w ostatnich latach FAO (Food Agriculture Organization of United Nations) EPPO (European and Mediteranean Plant Protection Organization) i IWGO (International Working Group of Ostrinia and other maize pest) ustaliły coroczne spotkania, które znalazły poparcie szczególnie w krajach Europy południowej.

Szkodliwość: Larwy, na wiosnę przemieszczają się do górnych warstw gleby, gdzie żywią się wysianymi nasionami kukurydzy i podziemnymi częściami roślin. Szczególnie dotkliwe szkody wyrządzają w okresie kiełkowania, wgryzają się do wnętrza ziarniaków i niszczą je częściowo lub całkowicie. Drutowce niszczą też młode rośliny, podgryzają ich korzeń zarodkowy wskutek czego rośliny więdną, żółkną i giną. Na polu drutowce w większym nasileniu występują przeważnie placowo, toteż objawem są puste miejsca na polu. Największe szkody drutowce wyrządzają w kukurydzy uprawianej w 2 lub 3 roku po zaoranych użytkach zielonych, koniczynie lub zachwaszczonych i zaperzonych wieloletnich nieużytkach, występuje wtedy najczęściej trzeci lub czwarty rok ich rozwoju. Najczęściej występują na glebach typu czarnych ziem o pH 5-7, próchnicznych.

Prognozowanie: Jednym ze sposobów jest zakopywanie plastrów ziemniaka na głębokości siewu, na 2 tygodnie przed jego wykonaniem i sprawdzenie ich tuż przed siewem. Występowanie otworów świadczy o występowaniu drutowców. Dokładne określenie ich występowania i nasilenia można uzyskać przesiewając ziemię z dołków o wymiarach 25x25 cm, pobraną z głębokości 30 cm, na 1 hektarze trzeba wykopać 32 dołki. Próg szkodliwości dla kukurydzy stanowi 5 drutowców na m².

Zwalczanie: Niszczenie perzu, stosowanie podorywek, właściwe nawożenie roślin, orki i podorywki wykonane w okresie bezdeszczowym niszczą znaczne ilości młodych larw. Chemiczne zwalczanie larw wykonuje się w drugim roku ich rozwoju w końcu lata lub na początku jesieni stosując Basudin 10G lub Diazinon 10G na całej powierzchni pola. Możliwe jest też stosowanie tych preparatów łącznie z siewem w rzędy wysiewanych nasion, siewnikami wyposażonymi w specjalne aplikatory do preparatów doglebowych. Jest ono drogie, ale mniej kosztowne niż stosowanie tych preparatów na całej powierzchni i w pełni zabezpiecza rośliny także przed ploniarką.

Opracował: Irek Czarny Pioneer Saaten Ges.m.b.H Oddział w Polsce

Omacnica prosowianka (Pyrausta nubilalis Hubn. = Ostrinia nubilalis L.).

Omacnica prosowianka jest gatunkiem holoarktycznm pospolicie występującym w Polsce, atakuje ponad 200 gatunków roślin. W Polsce atakuje najczęściej kukurydzę, chmiel, proso, konopie. Kukurydza umożliwia jej masowe namnażanie się.
Morfologia. Samice omacnicy różnią się od samców, przednie skrzydła mają jasnobrązowe z ciemnymi brzegami i 2 falistymi liniami poprzecznymi. Tylne skrzydła są jasnożółte z jasną środkową pręgą. Skrzydła przednie samca są brunatne z jasnożółtymi przepaskami, a tylne jasnożółte z jaśniejszym paskiem. Długość ciała samicy wynosi 15 mm, samca - 12 mm. Rozpiętość skrzydeł samicy 30 mm, samca - 25 mm. Jaja są białe, płaskie, składane grupami (złoża). Gąsienica (larwa) ma 8 par odnóży, słabo owłosiona, młode gąsienice są żółtawe, dorosłe barwy cielistej, brudnożółtej czasem z odcieniem czerwonawym, z niewyraźnymi, brązowymi plamkami na bokach każdego segmentu, na grzbiecie występuje ciemniejszy pasek, podbrzusze jasne, głowa ciemnobrązowa, długość gąsienic dochodzi do 30 mm. Poczwarka jest jasnobrązowa do brązowej.
Biologia. Dorosłe gąsienice zimują w specjalnym oprzędzie w nasadowej części łodygi na wysokości ok. 10 cm. Do przezimowania i przepoczwarczenia potrzebuje słomy kukurydzianej. Wiosną gąsienica przegryza oprzęd (aby motyl mógł wylecieć) i przemienia się w poczwarkę (maj). Stadium poczwarki trwa zwykle 16-25-28 dni. Wylot motyli następuje od czerwca i zależnie od przebiegu pogody może trwać 4-6 tygodni. Omacnica prosowianka jest motylem nocnym, loty odbywa od zmroku do północy. Intensywność lotów zależy od pogody; jeśli temperatura nie spada poniżej 120 C oraz nie występują silne wiatry lub większe opady, motyle są aktywne i latają licznie. Motyl żyje ok. 2 tygodni, samica składa jaja nocą, na dolnej stronie liści kukurydzy w pobliżu nerwu głównego oraz na łodygach. Intensywnemu składaniu jaj sprzyja ciepła i sucha pogoda.

Śmietka kiełkówka – Hylemyia florilega Zett. = Phorbia platura Meig. = Delia platura Meig.

Zdjęcia od lewej: Śmietka kiełkówka – larwy w ziarnie, postać dorosła.

Mucha o długości 3-5 mm barwy szarej z trzema brunatnymi smużkami na przedpleczu, na odwłoku podłużna ciemniejsza smuga.
Jajo wydłużone długości 1 mm, białe. Larwa beznoga, o ciele zwężonym ku przodowi, barwy kremowo-białej o długości do 7-8 mm, na końcu z koroną wyrostków. Bobówka brunatna długości 4 mm.

Biologia: Zimuje larwa w bobówce w 5 cm warstwie gleby. Muchówki wylatują w końcu kwietnia i początku maja. Po kopulacji składają jaja pod grudki gleby, w szczątki roślinne. Rozwój larw trwa 2-4 tygodni, przepoczwarczają się w glebie. Muchówki drugiego pokolenia pojawiają się odpowiednio w lipcu i sierpniu/wrześniu. W roku występują trzy pokolenia, ale najbardziej szkodliwe są larwy I i II pokolenia.
Szkodliwość: Jest to typowy polifag powszechnie występujący w Polsce. Larwy niszczą kiełkujące ogórki i inne dyniowate, fasolę, groch, bób, bobik, łubin oraz kukurydzę. Świeżo wylęgłe larwy żerują w oborniku i resztkach roślinnych. Larwy atakują nabrzmiałe nasiona jak i kiełki niszcząc je często przed ich wyjściem na zewnątrz. Szkody są szczególnie częste w terenach osłoniętych, w rejonach stałej uprawy roślin dyniowatych, strączkowych i warzywnych. Chłodna i wilgotna pogoda sprzyja rozwojowi larw, kiedy kiełkowanie nasion jest opóżnione. Często występuje na polach regularnie nawożonych obornikiem, na glebach wilgotnych i próchnicznych.
Zwalczanie: Należy odchwaszczać pola, dokładnie przyorywać obornik ponieważ wabi muchówki do składania jaj. W rejonach stałego występowania zaprawiać nasiona na sucho zaprawą np. Nexion L lub inną zalecaną przez IOR.
Komentarz: W 1999 roku wystąpiło w wielu rejonach kraju duże nasilenie tego szkodnika na kukurydzy. Dotychczas szkodnik ten był notowany na plantacjach warzyw. W tym roku poraz pierwszy zaistniały warunki pogodowe sprzyjające jego wystąpieniu także na kukurydzy. Dotychczas szkodnik ten nie występował masowo na kukurydzy. Objawiało się to pustymi pasami w różnych miejscach na polu, często braki wschodów były widoczne na pojedynczych rzędach na odcinku 2-3 m., ziarnaki były spęczniałe, ale bez kiełka. Wewnątrz ziarniaka można było znaleźć kilka żerujących larw powodujących jego gnicie.

Opracował: Irek Czarny Pioneer Saaten Ges.m.b.H Oddział w Polsce

Fuzarioza

Fuzariozy powodują wiosną zgorzel siewek a na jesieni łamanie łodyg i wyleganie roślin. Zgorzel siewek występuje najczęściej na glebach o odczynie kwaśnym, wilgotnych i mało przewiewnych. Wywołują ją różne gatunki grzybów porażających kiełki oraz siewki. Porażone kiełki czernieją a następnie giną przed wschodami. Korzenie porażonych siewek brunatnieją, zasychają i gniją. Chore rośliny żółkną, więdną i obumierają a wschody są przerzedzone. Porażeniu sprzyja siew w wilgotną i zimną glebę (poniżej 130C). Stosowanie coraz lepszych zapraw nasiennych powoduję, że ten problem wiosną nie występuje. Rośliny porażone fuzariozami w czasie dojrzewania łamią się i wylegają. Porażeniu sprzyjają wczesne przymrozki oraz chłodna i wilgotna jesień. Porażeniu mogą ulegać także pojedyncze ziarniaki, szczyty lub całe kolby, objawia się to pojawieniem różowego nalotu. Infekcji sprzyjają uszkodzenia roślin, kolb i ziarna.

Występowaniu fuzarioz zapobiegają: wapnowanie gleb kwaśnych, właściwe przygotowanie gleby zapewniające przewiewność. Zaprawianie nasion wykonane przez producenta chroni rośliny przed tymi chorobami jedynie w okresie wschodów i wzrostu początkowego. W warunkach dużego nasilenia poleca się rzadszy siew, dobór odmian mniej podatnych na fuzariozy. Po stwierdzeniu pierwszych objawów występowania fuzarioz na dojrzewających roślinach należy niezwłocznie przystąpić do zbioru, gdyż wylegające rośliny powodują znaczne straty plonu oraz utrudniają zbiór. W skrajnych przypadkach rośliny podczas zbioru mogą być wyrywane i wciągane w całości do kombajnu, co grozi jego uszkodzeniem.

Głownia guzowata kukurydzy - Ustilago maydis(DC) Corda.

Zdjęcia od lewej: Głownia guzowata na kolbach; Głownia guzowata na liściach; Głownia guzowata na łodygach.

Choroba ta występuje w całej Polsce w różnym nasileniu w zależności od częstotliwości uprawy kukurydzy i powierzchni. Masowo występować może w rejonach intensywnej uprawy a zwłaszcza uprawy w monokulturze. Głownia poraża wszystkie nadziemne części roślin, zwłaszcza intensywnie rosnące. Na różnych częściach roślin tworzą się guzowate narośla, na łodygach, liściach, wiechach i kolbach, powodują osłabienie wzrostu, obniżenie plonu ziarna i zielonej masy oraz pogorszenie jego jakości.

Porażone rośliny są silnie zniekształcone, łodygi często się łamią. Zakażenie pierwotne pochodzi z teliospor obecnych w glebie. Narośla pierwotne powstają najczęściej u podstawy łodygi tuż nad kolankiem. Narośla są srebrzystoszare o średnicy nawet do kilkunastu centymetrów. Wnętrze jest początkowo maziste, później staje się suche i twarde, wypełnione ogromną ilością brunatnych zarodników (teliospor). Z pękniętych narośli wysypuje się pył zarodników, powodujący wtórne zakażenia lub w formie spoczynkowej mogą przetrwać w glebie przez okres do 3 lat. Choroba rozwija się najlepiej w temperaturach 26 - 340C, a cykl rozwojowy jednej generacji trwa od 1 do kilku tygodni w zależności od temperatur. Podczas wegetacji może wytworzyć się kilka generacji zarodników. Z tego powodu w upalne lata choroba występuje często w większym nasileniu niż w lata chłodne. Ponadto teliospory rozprzestrzeniane są przez wodę z opadów oraz w czasie suchej pogody z wiatrem na znaczne odległości. Porażeniu roślin sprzyja przenawożenie azotem i zranienia np. gradem, szkodnikami, zabiegami pielęgnacyjnymi lub osłabienie roślin suszą. Każda narośl jest wynikiem odrębnej infekcji. Największe straty plonu powodują narośle tworzące się na kolbach, zwłaszcza w uprawie na ziarno. Silnie porażenie głownią kukurydzy przeznaczonej do zbioru na kiszonkę obniża jej wartość pokarmową przez obniżenie zdolności fermentacyjnych, pasza jest gorszej jakości (mniejsza zawartość energii i białka) kiszonka z dużą zawartością głowni jest niewskazana w dużych ilościach w żywieniu krów wysokocielnych.

Ochrona kukurydzy przed głownią polega na:
- zaprawianiu nasion zaprawami co ogranicza możliwość zawleczenia choroby na pole i zapobiega zakażeniu roślin przez teliospory znajdujące się na powierzchni ziarna, lecz nie chroni ich przed zakażeniem przez teliospory znajdujące się w ziemi lub roznoszone przez wiatr z porażonych plantacji.
- w przypadku wystąpienia choroby na określonym polu należy zaprzestać uprawy na okres 3-4 lat.
- zwalczanie szkodników np. ploniarki pośrednio ogranicza rozprzestrzenianie się głowni
- unikanie przenawożenia roślin azotem i ograniczanie powstawania zranień
- niekiedy zaleca się usuwanie chorych roślin lub ich części z plantacji przed rozsianiem się teliospor co jest trudne do wykonania na plantacjach produkcyjnych.
- pewne znaczenie może mieć także dobór do uprawy mieszańców o częściowej odporności.

Opracował: Irek Czarny Pioneer Saaten Ges.m.b.H Oddział w Polsce

Głownia pyłkowa - Sorosporium reilianum (Kuhn)= Sphacelotheca reiliana.

Zdjęcia od lewej:
Głownia pyłkowa na kolbach; Głownia pyłkowa na wiechach.

Charakterystyczne objawy chorobowe obserwuje się na wiechach i kolbach kukurydzy. Są one podobne do głowni guzowatej, niedojrzałe teliospory tego grzyba tworzą skupienia zwane kłębkami. Wiechy i kolby ulegają zniekształceniu i przekształcają się w całości w czarno-brunatną masę zarodników.

Zarodniki dostają się do gleby wraz z częściami porażonych roślin.. Zakażenie następuje w fazie kiełkowania. Zakażenie kiełków częściowo hamuje wzrost roślin. Rośliny przekraczające wysokość 4-5 cm mają już tkanki odporne na infekcję. Infekcji sprzyja wysoka temperatura podczas kiełkowania. Zainfekowane rośliny są przerośnięte grzybnią, co w efekcie prowadzi do zniszczenia jej kwiatostanów, na których obserwuje się charakterystyczne objawy. Kwiatostany przekształcone są w masę czarno-brunatnych zarodników. Rozwojowi grzyba sprzyja ciepła, wilgotna wiosna i upalne, suche lato. Optymalna temperatura do rozwoju tego grzyba wynosi 21-28°C, w ciągu roku rozwija się jedna generacja grzyba. Dotychczas w Polsce nie występowała zbyt często, ale w roku 2000 wystąpiła na Dolnym Śląsku.
Zwalczanie:
- zaprawianie nasion chroni przed infekcją
- usuwanie porażonych kwiatostanów

Opracował: Irek Czarny Pioneer Saaten Ges.m.b.H Oddział w Polsce

Uszkodzenia herbicydowe

Zdjęcie:
Uszkodzenia herbicydowe spowodowane zabiegiem w temperaturze powyżej 25°C

Zdjęcia od lewej: Objawy na korzeniach powodowane przez 2,4 D. Objawy uszkodzeń powodowanych przez dicambę.

Uwaga na herbicydy z grupy regulatorów wzrostu.
Coraz powszechniej rolnicy stosują herbicydy z grupy regulatorów wzrostu zawierające substancję aktywna jak: dicamba (Banvel) 2,4 D (Aminopielik). Są to preparaty zarejestrowane do stosowania również w kukurydzy. Obserwując pola, gdzie zastosowano te preparaty stwierdzaliśmy niejednokrotnie widoczne uszkodzenia roślin. Uszkodzenia te wynikają najczęściej z nie przestrzegania zaleceń producenta preparatu przez rolników. Nie przestrzeganie zaleceń producenta to najczęściej: zbyt wysoka dawka, niewłaściwa faza rozwojowa kukurydzy, nieodpowiednie warunki pogodowe i środowiskowe.

Objawy uszkodzeń powodowanych przez 2,4 D (kwas fenoksyoctowy).
Stosowanie przedwschodowe rzadko powoduje uszkodzenia jak również nie warto stosować preparatu, gdy jest jeszcze mało chwastów, chociaż korzenie i kiełki mogą być zdeformowane przy przy przekroczeniu dawki lub zastosowaniu preparatu w niewłaściwych warunkach środowiska. Trzeba upewnić się, że preparat nie będzie miał bezpośredniego kontaktu z ziarnem. Stosowanie powschodowe tych herbicydów może powodować różne rodzaje uszkodzeń jak: deformacje liści, kruchość łodyg, zrastanie i wykrzywianie się korzeni przybyszowych. Niewłaściwy termin stosowania powschodowego może powodować zaburzenia w rozwoju ziarna.
Uwagi
Uszkodzenia są widoczne jeżeli oprysk zastosowano w fazie późniejszej niż 5 liści i znaczna część preparatu została zaaplikowana na tworzącą się koronę liści kukurydzy. Formulacje estrowe są polecane do zastosowania powschodowego ale we wczesniejszych fazach rozwojowych kukurydzy. Formulacje aminowe zazwyczaj proponuje się do nieco większej kukurydzy. Etykiety na wielu produktach zawierających 2,4 D zawierają obostrzenia stosowania herbicydu do fazy 5 liści lub mniej. Wyleganie pojawia się na skutek kruchości łodyg i deformacji korzeni przybyszowych.
Zalecenia
Stosować herbicydy w odpowiedniej dawce i fazie rozwojowej kukurydzy znajdziesz to zawsze na etykiecie dołączonej do opakowania. Zwróć uwagę na formulację herbicydu, jak również na wszelkie dodatki do cieczy użytkowej, które mogą powodować zmianę charakterystyki działania herbicydu. Stosuj herbicyd prawidłowo i równomiernie.

Objawy uszkodzeń powodowanych przez dicamba (kwas benzoesowy - Banvel)
Objawy są podobne do tych powodowanych przez 2,4 D dodatkowo zwijanie liści i inne deformacje liści oraz zrastanie się korzeni przybyszowych i inne deformacje rozwoju korzeni oraz kruchość łodyg. Stosowanie przedwschodowe i powschodowe tej grupy herbicydów może powodować uszkodzenia, gdy przekroczone zostały dawki oraz zastosowano w niewłaściwych warunkach środowiskowych. Stosowanie powschodowe jest ograniczone zazwyczaj do fazy 5 liści kukurydzy. Zastosowanie w wyższych stadiach rozwojowych jest możliwe pod warunkiem ograniczonego kontaktu rośliny kukurydzy z herbicydem.
Uwagi
Aktywność glebowa i mobilność dicamby ogranicza stosowanie przedwschodowe na glebach przepuszczalnych i o niskiej zawartości substancji organicznej. Powschodowe stosowanie nie jest uzależnione od typu gleby, ale od fazy rozwojowej kukurydzy. Uszkodzenia herbicydowe spowodowane zabiegiem w temperaturze powyżej 25°C
Zalecenia
Przestrzegać dawek i typu gleby w przypadku stosowania przedwschodowego. Faza rozwojowa kukurydzy ogranicza zastosowanie tych herbicydów powschodowo. Zawsze należy przestrzegać zaleceń producenta preparatu. Stosuj preparat prawidłowo i równomiernie.

Opracował: Irek Czarny Pioneer Saaten Ges.m.b.H Oddział w Polsce

Jeżeli chcesz zapoznać się ze szczegółową ofertą, zadzwoń do nas lub skorzystaj z formularza kontaktowego – oddzwonimy do Ciebie. Chętnie umówimy również wizytę naszego doradcy.