Jak i kiedy zbierać kukurydzę na kiszonkę?

Produkcja kiszonki z kukurydzy jest nieodzownym elementem w wielu gospodarstwach rolnych zajmujących się hodowlą bydła mlecznego. Odpowiedni moment zbioru oraz proces zakiszania decydują o jakości i wartości odżywczej paszy. W tym artykule przedstawię szczegółową instrukcję, jak sprawdzić, czy kukurydza jest gotowa do zbioru, jak przeprowadzić zbiór oraz jak przygotować kiszonkę zarówno w mniejszych, jak i większych gospodarstwach.

Jak sprawdzić, czy kukurydza jest gotowa do zbioru?

Kukurydza na kiszonkę powinna być zbierana w odpowiednim momencie, który decyduje o jakości końcowego produktu. Kluczowym wskaźnikiem jest zawartość suchej masy (SM) w roślinie, która powinna wynosić od 32% do 35% - 37%.

Krok po kroku:

• Ocena wizualna – sprawdź stan dojrzałości ziarna. Najlepszy moment na zbiór to faza mleczno-woskowa lub woskowa, kiedy ziarno zmienia kolor na żółto-złocisty, 

• Próba łamania kolby – złam kolbę na pół i zwróć uwagę na stopień napełnienia ziarna. W fazie mleczno-woskowej mleczko zaczyna gęstnieć, a ziarno staje się twardsze. Linia mleczna w ziarniaku uzyskała ½ a najlepiej ¾ wysokości ziarniaka.

Linia mleczna na wysokości ¼ wysokości ziarna – za wcześnie na zbiór (fot. M. Stranz)

• Test na zawartość suchej masy – najdokładniejszym sposobem oceny gotowości do zbioru jest pomiar suchej masy. Możesz to zrobić, korzystając z mobilnego laboratorium, takiego jak SILAB, wykorzystując urządzenie bliskiej podczerwieni typu NIR lub przy użyciu suszarki laboratoryjnej, susząc próbkę kukurydzy przez 24 godziny w temperaturze 105°C i ważąc ją przed i po suszeniu.

Jak przeprowadzić zbiór kukurydzy na kiszonkę?

Kiedy kukurydza osiągnie optymalną zawartość suchej masy, można przystąpić do zbioru. Proces ten powinien być przeprowadzony starannie, aby maksymalnie wykorzystać potencjał rośliny.

(fot. P. Kucharczyk)

Krok po kroku

• Przygotowanie maszyny – upewnij się, że sieczkarnia jest odpowiednio ustawiona. Siekaczka powinna być skonfigurowana tak, aby długość sieczki wynosiła od 10 do 20 mm. Krótsza sieczka sprzyja lepszemu ubijaniu przy wyższej suchej masie, co jest kluczowe dla jakości i stabilności kiszonki. Używaj zgniataczy ziarna w sieczkarni, aby ziarno zostało całkowicie zgniecione, co zwiększa strawność i wartość energetyczną kiszonki. Idealna kiszonka powinna zawierać zerowe lub minimalne ilości całych ziarniaków.

(fot. M. Stranz)

• Kontrola wilgotności – podczas zbioru regularnie sprawdzaj zawartość wilgotności materiału. Zbyt mokra masa może prowadzić do wycieków i strat wartości odżywczych, natomiast zbyt sucha będzie trudniejsza do zakiszenia.

• Ustawienie wysokości koszenia – wysokość koszenia powinna wynosić od 15-30 cm. Zbyt niskie koszenie może spowodować zebranie zbyt dużej ilości ligniny, co obniża strawność kiszonki lub zanieczyszczeń.

Jak przygotować kiszonkę z kukurydzy?

Proces przygotowania kiszonki z kukurydzy różni się w zależności od skali gospodarstwa. Mniejsze gospodarstwa zwykle korzystają z prostszych metod, takich jak pryzmy, natomiast większe gospodarstwa stosują bardziej zautomatyzowane systemy, w tym silosy czy bunkry. Mimo tych różnic, podstawowe zasady są takie same: odpowiednie siekanie, ubijanie oraz stworzenie warunków beztlenowych.

Krok po kroku:

• Zapełnianie silosu lub pryzmy – poprawne zapełnienie silosu lub pryzmy jest ważne, aby zapewnić równomierne zakiszenie materiału. Materiał należy układać równymi warstwami o grubości ok. 15 cm. Dzięki temu lepiej będzie ubity, co zapobiegnie tworzeniu się kieszeni powietrznych. W miarę możliwości zapełnianie silosu lub pryzmy powinno następować możliwie szybko. Zbyt długie napełnianie może prowadzić do przedwczesnej fermentacji w ułożonych warstwach, co obniży jakość kiszonki.

• Ubijanie – dokładne ubijanie kukurydzy usuwa powietrze, co jest niezbędne dla uzyskania warunków beztlenowych, sprzyjających fermentacji. W mniejszych gospodarstwach można używać traktora, w większych często stosuje się specjalistyczne maszyny do ubijania. Niezależnie od metody, celem jest maksymalne zminimalizowanie ilości powietrza. Każda warstwa powinna być ubita od razu po jej ułożeniu. Nie należy czekać z ubijaniem do końca zapełniania pryzmy. Używanie ciężkich maszyn zwiększa efektywność ubijania, ale należy uważać, aby nie przesadzić – zbyt intensywne ubijanie może spowodować „zmielenie” materiału.

Zdjęcie wykonane kamerą termowizyjną: silos napełniony kiszonką z kukurydzy (fot. M. Stranz)

• Aplikacja inokulantów –  inokulanty wspomagają proces fermentacji, przyspieszając zakiszanie i poprawiając stabilność i jakość kiszonki. Należy je stosować równomiernie na całej powierzchni materiału. Najlepiej dodawać je podczas zbioru, co pozwala na dokładne wymieszanie z masą kukurydzy. Inokulant powinien być dobrany odpowiednio do rodzaju kukurydzy i warunków zakiszania. Warto w tej sprawie skonsultować się ze specjalistą lub agronomem.

• Przykrycie – przykrycie zapobiega dostępowi powietrza do kiszonki, co jest decydujące dla zakończenia procesu fermentacji. Do tego celu najlepiej jest stosować podwójne lub specjalne wzmocnione folie kiszonkarskie. Brzegi folii należy dokładnie uszczelnić, przysypując je ziemią lub używając worków z piaskiem, unikając pozostawienia niezakrytych fragmentów. Pryzmę lub silos zaleca się przykryć od razu po zakończeniu napełniania i ubijania. Każda godzina zwłoki może negatywnie wpłynąć na jakość kiszonki.

• Kontrola fermentacji – monitorowanie procesu fermentacji pozwala wykryć ewentualne problemy, takie jak przegrzewanie się kiszonki, które mogą obniżyć jej wartość. Zaleca się regularne mierzenie temperatury w pryzmie lub silosie przez pierwsze kilka tygodni po zakiszeniu. Zbyt wysoka temperatura może świadczyć o nadmiernym rozwoju mikroorganizmów tlenowych. W miarę możliwości należy sprawdzać pH kiszonki. Optymalne pH dla kiszonki z kukurydzy powinno wynosić około 3,8-4,2.

(fot. M. Stranz)

O czym warto pamiętać?

• Czas zakiszania – kiszonka powinna być zakiszana przez co najmniej 4-6 tygodni, zanim zostanie użyta jako pasza. Ten czas jest potrzebny, aby proces fermentacji zakończył się w pełni, co zapewni stabilność i wysoką jakość kiszonki.

• Otwarcie silosu – podczas otwierania silosu lub pryzmy należy unikać narażania kiszonki na działanie powietrza przez dłuższy czas. Zasada „odcinaj tak dużo, jak potrzebujesz” sprawdza się najlepiej. Wybieranie powinno być staranne i w zależności od pory roku powinno postępować w tempie: zima 1,5-2,0 m na tydzień, latem 2,5-3,0 m na tydzień.

(fot. M. Stranz)

• Kontrola jakości – regularne badanie jakości kiszonki, np. za pomocą przenośnych urządzeń pomiarowych, pozwala na bieżąco monitorować jej stan i w razie potrzeby podjąć działania korygujące w procesie skarmiania.

Jakość ma znaczenie

Produkcja kiszonki z kukurydzy to proces, który wymaga uwagi na wielu etapach – od ustalenia właściwego momentu zbioru, poprzez odpowiednie przeprowadzenie samego zbioru, aż po właściwe przygotowanie i zakiszenie materiału. Każdy z tych kroków ma wpływ na ostateczną jakość paszy, a co za tym idzie, na zdrowie i wydajność zwierząt.

Zarówno w mniejszych, jak i większych gospodarstwach, kluczowe jest zrozumienie, jak ważne jest prawidłowe zarządzanie procesem produkcji kiszonki. Dzięki dbałości o szczegóły, jak odpowiednie ubijanie materiału, szybkie przykrycie pryzmy czy stosowanie inokulantów, można uzyskać kiszonkę o wysokiej wartości odżywczej, która będzie stabilna i długo zachowa swoje właściwości.

Dobre praktyki w przygotowaniu kiszonki przekładają się na lepszą jakość paszy, co w dalszej perspektywie wpływa na efektywność całego gospodarstwa. Staranność na każdym etapie procesu pomaga zminimalizować straty oraz zwiększyć efektywność produkcji, co jest szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, gdy optymalizacja kosztów i zwiększenie wydajności są priorytetem dla wielu rolników. Podsumowując, skuteczna produkcja kiszonki z kukurydzy opiera się na wiedzy, odpowiednich narzędziach i technikach, a także na systematycznym monitorowaniu i dostosowywaniu procesu do zmieniających się warunków. To właśnie te elementy decydują o ostatecznym sukcesie w produkcji paszy o wysokiej jakości.

Poznaj produkty Agriport

Materiał siewny kukurydzy, Biofix, Nawozy i preparaty dolistne