Znaczenie prawidłowego siewu rzepaku ozimego

Prawidłowe przeprowadzenie siewu rzepaku ozimego to jeden z najważniejszych etapów w uprawie tej rośliny. Odpowiednia głębokość oraz gęstość siewu mają bezpośredni wpływ na rozwój rośliny, jej zdolność do przetrwania zimy, a w konsekwencji na plonowanie. Błędne ustawienia siewnika mogą prowadzić do nierównomiernych wschodów, słabszego rozwoju roślin, a nawet do znacznych strat plonów. Dlatego warto poświęcić czas na dokładne przygotowanie i dostosowanie parametrów siewu do warunków polowych.

Jak prawidłowo przeprowadzić siew rzepaku?

Głębokość siewu

Wybór odpowiedniej głębokości siewu zależy od rodzaju gleby, na której planujemy wysiew. Na glebach ciężkich, które mają tendencję do zatrzymywania wilgoci i są bardziej zwięzłe, zaleca się płytszy siew – od 1,5 do 2,5 cm. Taka głębokość pozwala nasionom na szybkie kiełkowanie i lepsze ukorzenienie się, co jest szczególnie ważne w początkowych fazach wzrostu rośliny.

Na lżejszych, przepuszczalnych glebach, gdzie woda szybciej odparowuje, można zdecydować się na nieco głębszy siew, w granicach 2,5-3,5 cm. Dzięki temu nasiona mają lepszy kontakt z wilgotnym podłożem, co sprzyja równomiernym wschodom.

Gęstość siewu

Gęstość siewu powinna być dostosowana zarówno do warunków glebowych, jak i do wybranej odmiany rzepaku. W przypadku odmian populacyjnych, które charakteryzują się większą odpornością na zmienne warunki, zaleca się uzyskanie około 60 roślin na metr kwadratowy. Taka obsada pozwala roślinom na optymalny rozwój i skuteczniejsze wykorzystanie dostępnych zasobów.

Dla odmian mieszańcowych, które często lepiej znoszą stresy środowiskowe, wystarczająca jest gęstość wynosząca około 40 roślin na metr kwadratowy. Mniejsza obsada daje tym roślinom więcej miejsca na rozwój i pozwala im w pełni wykorzystać potencjał plonotwórczy.

(fot. T. Kozar)

Wskazówki dotyczące ustawień siewnika

Przed przystąpieniem do siewu, warto przeprowadzić dokładną kalibrację siewnika. Pierwszym krokiem jest określenie normy wysiewu na hektar, a następnie dostosowanie do niej ustawień siewnika. Warto zrobić próbę wysiewu na krótkim odcinku pola, aby upewnić się, że nasiona są równomiernie rozmieszczone.

Należy również zwrócić uwagę na głębokość siewu. Po przejechaniu pierwszych kilku metrów trzeba sprawdzić, na jakiej głębokości znajdują się nasiona. Jeśli są one zbyt płytko lub zbyt głęboko, konieczna będzie korekta ustawień siewnika. Dobrym narzędziem do tego celu jest linijka lub kijek, którym można łatwo sprawdzić głębokość zasiewu.

(fot. P. Kucharczyk)

Masa tysiąca nasion

Do wyliczenia normy wysiewu najlepiej posłużyć się parametrem MTN (masa tysiąca nasion). Znajduje się on na etykiecie lub fakturze zakupu. Jeżeli oznaczony jest innym skrótem, łatwo go rozpoznać, ponieważ podawany jest w gramach. W przypadku rzepaku, w zależności od odmiany wynosi zazwyczaj około 5-6 g.

Aby obliczyć normę wysiewu na podstawie MTN, należy wykonać kilka kroków:

1. Ustalić pożądaną obsadę roślin (liczba roślin na metr kwadratowy).

2. Sprawdzić siłę kiełkowania nasion, czyli procent nasion, które faktycznie wykiełkują i przekształcą się w zdrowe rośliny. Typowy współczynnik dla rzepaku wynosi 85-95%. Współczynnik jest podawany na fakturze.

3. Oblicz liczbę nasion potrzebnych na hektar za pomocą wzoru:
   Założona obsada roślin na m2 x MTN (g) / siła kiełkowania (%) = norma wysiewu (kg/ha)

Na przykład, jeśli MTN wynosi 5 g, a pożądana liczba roślin to 40/m² przy 90% współczynniku wschodów, norma wysiewu wyniesie:

40 x 5 / 90 = 2,22 kg/ha

Tego typu kalkulacje pozwalają na optymalne dostosowanie ilości wysiewanych nasion, co jest szczególnie ważne w przypadku droższych nasion odmian mieszańcowych. Precyzyjny wysiew minimalizuje ryzyko zbyt gęstego lub zbyt rzadkiego zasiewu, co bezpośrednio wpływa na plonowanie i efektywność produkcji​. Przy tej okazji należy zauważyć, że obecnie częściej zaniża się normę wysiewu, szczególnie dobrych odmian mieszańcowych. Wynika to z faktu, że lepiej jest mieć na wiosnę mniej roślin, ale dobrze rozbudowanych z mocnym systemem korzeniowym, niż wiele wiotkich i słabych, co jest efektem zbyt gęstego siewu.

(fot. P. Kucharczyk)

Wpływ gęstości i głębokości siewu na plonowanie

Praktyka pokazuje, że różnice w plonie rzepaku mogą być znaczące w zależności od ustawień siewnika. Na przykład zbyt gęsty siew na glebach ciężkich może prowadzić do nadmiernej konkurencji między roślinami, co z kolei skutkuje osłabieniem ich wzrostu i mniejszym plonem. Z kolei zbyt rzadki siew może zwiększyć ryzyko zwiększenia ilości chwastów oraz problemy z pokrywą roślinną. W katalogach i opisach nasion podawana jest tolerancja normy wysiewu, do której warto się zastosować.

Najczęściej stosowane siewniki

Wybór siewnika w uprawie rzepaku zależy od wielu czynników, w tym od specyfiki gospodarstwa, rodzaju gleby oraz oczekiwań co do plonów. Dostępne typy siewników mają swoje zalety i wady, które warto rozważyć przed zakupem lub zlecając taką usługę.

Siew rzepaku z wykorzystaniem agregatów uprawowo-siewnych

Agregaty uprawowo-siewne pozwalają na jednoczesne przygotowanie gleby oraz siew nasion, co znacząco skraca czas pracy na polu i zmniejsza koszty operacyjne. W jednym przejeździe maszyny możemy przeprowadzić uprawę gleby oraz równocześnie dokonać siewu, co zapewnia lepsze wykorzystanie wilgoci w glebie i optymalne warunki do wschodów rzepaku. Pod względem jakości siewu, agregaty uprawowo-siewne oferują bardzo dobrą precyzję, choć w tym zakresie lepsze są siewniki punktowe.

Jednakże, korzystanie z agregatów uprawowo-siewnych wiąże się również z pewnymi ograniczeniami. Jednym z głównych wyzwań jest waga i wielkość tych maszyn, co może prowadzić do nadmiernego ugniatania gleby, zwłaszcza na polach o słabej nośności. Ponadto agregaty te wymagają ciągników o dużej mocy, co zwiększa zapotrzebowanie na paliwo. Przykłady takich agregatów to Amazone Cirrus, Horsch Pronto, Kuhn Venta.

(fot. T. Kozar)

Wybór siewnika: rzędowy vs. punktowy

Siewnik rzędowy

Siewniki rzędowe, takie jak np. Amazone D9, cieszą się popularnością ze względu na swoją wszechstronność i możliwość siewu różnych gatunków roślin. Dzięki prostszej konstrukcji, siewniki te są mniej skomplikowane w obsłudze i wymagają mniejszych nakładów finansowych.

Do zalet należy zaliczyć niewątpliwie ich wszechstronność, dzięki czemu mogą być wykorzystywane do różnych upraw. Ponadto umożliwiają szybkie wykonanie siewu, co jest istotne w krótkim oknie czasowym. Prosta konstrukcja sprawia, że są mniej wymagające pod względem technicznym.

Wadą jest jednak ich niższa precyzja. Nasiona są mniej precyzyjnie rozmieszczone. Oznacza to, że niektóre rośliny mogą rosnąć zbyt blisko siebie, podczas gdy inne mają za dużo wolnego miejsca. W konsekwencji może to prowadzić do nierównomiernych wschodów.

Siewnik punktowy

Siewniki punktowe, takie jak np. Kuhn Planter, oferują wyższą precyzję w rozmieszczeniu nasion, co przekłada się na równomierne wschody i lepsze wykorzystanie przestrzeni na polu. Bez wątpienia zaletą tego typu siewników jest precyzja. Nasiona są dokładnie rozmieszczone, co sprzyja równomiernym wschodom. Siewniki punktowe umożliwiają lepsze wykorzystanie dostępnej przestrzeni, co może przełożyć się na wyższe plony. Ponadto tego typu siewniki lepiej radzą sobie na polach o różnorodnej strukturze gleby.

Wadą tego typu siewników będzie ich mniejsza wydajność na dużych powierzchniach, co może wydłużyć czas siewu. Takie siewniki są zazwyczaj droższe w zakupie i eksploatacji. Ponadto obsługa wymaga większej precyzji i wiedzy technicznej, co może stanowić wyzwanie dla mniej doświadczonych operatorów.

Który typ siewnika wybrać?

Wybór odpowiedniego siewnika zależy od specyficznych potrzeb gospodarstwa. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania siewnikami punktowymi, szczególnie w uprawach wymagających wysokiej precyzji takich jak rzepak. Gospodarstwa, które kładą nacisk na optymalizację plonów i lepsze wykorzystanie zasobów, często decydują się na siewniki punktowe, mimo wyższych kosztów początkowych. Jednak siewniki rzędowe wciąż pozostają popularnym wyborem, szczególnie w dużych gospodarstwach, gdzie priorytetem jest szybkość i prostota obsługi. Wiele gospodarstw łączy zalety obu typów siewników, stosując siewniki rzędowe na dużych powierzchniach, a punktowe tam, gdzie liczy się maksymalna precyzja.

Na pewno nie należy takiej decyzji pozostawiać przypadkowi. Warto zasięgnąć opinii doradców rolniczych oraz analizować wyniki z poprzednich lat, tak aby siew wykonać w sposób najlepiej odpowiadający potrzebom danego pola.

(fot. T. Kozar)

Nie zawsze szybko, znaczy dobrze

Prawidłowe przeprowadzenie siewu rzepaku ozimego to jedna z najważniejszych operacji w całym cyklu uprawy. Ustawienia siewnika, takie jak głębokość i gęstość siewu, mają bezpośredni wpływ na późniejsze fazy rozwoju rośliny. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się wykonać tę pracę samodzielnie, czy zlecić ją usługodawcy, warto pamiętać, że szybkie przeprowadzenie siewu nie zawsze gwarantuje sukces. Wręcz przeciwnie, zbyt pośpieszna praca może prowadzić do nierównomiernych wschodów, co skutkuje osłabionym rozwojem roślin i w efekcie niższymi plonami. Pamiętajmy, że każda gleba i każda odmiana rzepaku wymaga indywidualnego podejścia, co ostatecznie przełoży się na finalny efekt naszej uprawy.

Jeszcze w trakcie siewu warto poświęcić czas na ocenę efektu i w razie potrzeby należy dokonać korekt. Może to zapobiec problemom w późniejszych etapach uprawy. Decyzje podejmowane na etapie siewu będą miały dalekosiężne konsekwencje dla zdrowia i produktywności uprawy rzepaku. Dlatego warto poświęcić czas na dokładne przygotowanie się do tego zadania, mając na uwadze specyficzne warunki polowe oraz wymagania konkretnej odmiany.

Opracował: Piotr Kucharczyk, Product Manager, Agriport sp. z o.o.

Poznaj produkty Agriport

Materiał siewny rzepaku, Biofix, Nawozy i preparaty dolistne